قربانيان سوءتغذيه

چرا با اين همه تلاش‌هاي پيگير و صرف هزينه گزاف، هنوز هم سوءتغذيه يکي از مشکلات حل نشده باقي مانده و بار سنگين مادي و معنوي بر پيکر جامعه، خانواده، اقتصاد و بهداشت و درمان کشورها تحميل کرده است و سالانه حتي روزانه قربانيان زياد از کودکان و مادران باردار و شيرده را مي‌گيرد؟ به نظر مي‌رسد بيشترين تلاش روي «معلول» متمرکز است نه «علت يا شرايط به وجود آورنده آن»
گزارش‌هاي سازمان بهداشت جهاني، يونيسف و ساير گزارش‌هاي بهداشتي نشان از گسترش سوءتغذيه و پيامد نامطلوب آن به ويژه در ميان کودکان و زنان باردار و شيرده حتي در کشورهاي صنعتي و توسعه يافته دارد. دولت‌ها با حمايت از مصرف به موقع غذاي کمکي مناسب از شش ماهگي به بالا، غني‌سازي شير و غلات، بهسازي محيط بهداشت و شرايط زيست‌ و هزينه ميلياردها دلار، سعي دارند سوءتغذيه اين اورژانس پنهان را تحت کنترل خود درآورند. با وجود آن، دستاوردها چندان مطلوب نيست. جا دارد به دو علت مهم گسترش سوءتغذيه به‌طور مختصر اشاره شود:

سوءتغذيه مادران باردار و شيرده
 

مادراني که با وجود سوءتغذيه و بدون داشتن يک الگوي تغذيه کافي و مناسب و با وضع جسماني نامناسب که ذخيره کافي از مواد مغذي و ريزمغذي‌هاي لازم را در بدن ندارند، وارد دوران بارداري و شيردهي مي‌شوند، نمي‌توانند با اندک ذخيره بدني خود کليه نيازمندي‌هاي تغذيه جفت و جنين در حال رشد و تقسيم و تکثيريافته‌اي را در يک دوران محدود بحراني براي تشکيل و تمايز اعضاي اوليه جنين تامين نمايند. در نتيجه جنين از رشد و تکامل طبيعي باز مي‌ماند و گاهي به زايمان زودرس و تولد نوزاد کم وزن و معلوليت‌هاي ذهني و جسمي منتهي مي‌شود که در سنين آينده کودک جبران‌پذير نيست. اگر اين روند در دوران شيردهي نيز که مادر از يک مکمل غذاي کافي و مناسب استفاده نمي‌کند ادامه يابد، سوءتغذيه در مادر تشديد شده و عوارض آن به تدريج ولي حتمي، آشکار مي‌شود که مهم‌ترين آنها عبارت است از:
• پوکي استخوان
• پوسيدگي دندان و عفونت دهان و لثه
• انواع کم‌خوني به ويژه ناشي از فقر آهن
• کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و انواع بيماري‌ها، کاهش قدرت تمرکز حواس، ضعف، خستگي و بي‌حوصلگي
• اختلالات بينايي، فراموشي و عدم کارايي بالقوه روزانه
• از بين رفتن لطافت و زيبايي پوست و تناسب اندام و ساير مشکلات جسمي و رواني ديگر

عدم دقت کافي در انتخاب مکمل‌هاي غذايي
 

در انتخاب غذاي کمکي به کودکان و مادران بايد بيشتر کيفيت و کميت آن در نظر گرفته شود نه شکل و شمايل ظاهري. بهتر است بدانيم غذا آن چيزي است که مي‌‌خوريم اما هر آنچه که ما مي‌خوريم غذا نيست. منظور از کيفيت، هضم آسان و جذب حداکثر و عاري بودن از آلودگي‌هاي فيزيکي، شيميايي و ميکروبي است و هدف از کميت، دارا بودن يک ترکيب جامع، کافي و مناسب است که در آن کليه مواد مغذي و ريزمغذي‌هاي ضروري به مقدار و اندازه توصيه شده، يافت مي‌شود و نياز غذايي جنين و کودک را در زمينه رشد و تکامل طبيعي و سلامت مادر در دوران بارداري و شيردهي نيز تامين نمايد.

مکمل غذا بايد چه ويژگي‌ها و شرايطي را دارا باشد؟
 

از بهترين و مرغوب‌ترين مواد اوليه تهيه شده و آلودگي شيميايي و ميکروبي نداشته باشد.
در شير و غلات به کار رفته، ميزان آفلاتوکسين در حد استاندارد براي مصارف کودک و مادر باردار باشد، نه براي مصارف صنعتي.
تحت شرايط دماي لازم نشاسته خام غلات و شيرخشک به پري ژلالينه تبديل گردد و مولکول‌هاي درشت پروتئين بايد به اندازه‌اي تعديل شوند تا هضم آسان و جذب حداکثر را در پي داشته باشند.
ويتامين‌ها و مواد معدني، نبايد در فرآورده معلق و پراکنده بمانند بلکه در مولکول‌هاي تعديل يافته پروتئين «بانده» شده و به صورت ليپوپروتئين درآمده باشند. در غير اين صورت، در جذب نهايي شرکت نکرده و از طريق مدفوع دفع مي‌شوند (مدفوع چرب آلود يا استئاتوره).
شرايط و مقررات بهداشتي در تمام مراحل توليد (بهداشت فردي و محيطي) و استريل بودن خطوط توليد کاملا رعايت گردد و آموزش‌هاي لازم براي کارکنان داده شود.
تمام مراتب بالا بايد به تاييد مقامات بهداشتي و آزمايشگاه‌هاي مجاز رسيده و مدارک بايگاني شده باشد.

نتيجه‌گيري
 

متاسفانه کمبودهاي تغذيه در دوران جنيني و کودکي و همچنين دوران بارداري و شيردهي در مادران حتي با تغذيه کافي پس از اين دوران ممکناست جبران‌پذير نبوده و يا کاملا قابل جبران نباشد.
لذا دو عامل مهم بيشتر از ساير علل، در گسترش سوءتغذيه و پيدايش آن در کودکان دخيل هستند. اولي مادراني هستند که قبل از دوران بارداري گرفتار سوءتغذيه مي‌باشند و داراي يک برنامه صحيح مکمل غذايي در دوران بارداري و شيردهي نيستند و سوءتغذيه را به جنين و کودک خود به ارث مي‌گذارند. علت دوم عدم توجه و دقت کافي در انتخاب و تجويز غذاي کمکي است. تاکيد مي‌شود که غذا آن چيزي است که ما مي‌خوريم اما هر آنچه مي‌خوريم غذا نيست. در تجويز و انتخاب غذاي کمکي، در درجه اول کميت و کيفيت آن بايد در نظر گرفتند شود.
منبع:www.salamat.com
/ج